സംസ്കാരവും പൈതൃകവും
കാസർഗോഡിന്‍റെ വിവിധങ്ങളായ കലകള്‍ സമ്പന്നമായ സാംസ്കാരിക പൈതൃകം വിളിച്ചോതുന്നു. ഉത്തരകേരളത്തിൽ പ്രചാരത്തിലുള്ള അനുഷ്ഠാനകലകളിൽ ഒന്നായ തെയ്യം കാസര്ഗോഡിന്റെ പ്രത്യേകതയാണ്. തുളനാട് സംസ്കാരത്തിലെ മാത്രം പ്രത്യേകതയായ യക്ഷഗാനം, കംബാള (ബഫല്ലോ റേസ്), കോഴിയങ്കം (കോക്ക് ഫൈറ്റ്) തുടങ്ങിയവ കാസര്ഗോഡിന്റെ സംസ്കാര തനിമയാണ്, ഇവയോടൊപ്പം പൂരക്കളി, കോല്‍ക്കളി, ദഫ് മുട്ട്, ഒപ്പന തുടങ്ങിയ കലകള്‍ സന്ദര്‍ശകരെ വളരെയധികം ആകര്‍ഷിക്കാറുണ്ട്.
ഭാഷകൾ
കാസർഗോഡ് വിവിധ ഭാഷകളുടെ ഒരു ദേശമാണ്. ലിപികളില്ലാത്ത ഭാഷകളും കാസറഗോഡ് ജില്ലയില്‍ പ്രചാരത്തിലുണ്ട്. തുളു, കന്നഡ, മലയാളം, കൊങ്കണി, തമിഴ്, മറ്റ് പ്രാദേശിക ഭാഷകൾ എന്നിവ വളരെ പ്രചാരത്തിലുള്ള ഭാഷകളാണ്.
കാസർഗോഡ് ജില്ലയിൽ വിവിധ സംസ്കാരങ്ങൾ
ഹിന്ദുക്കൾ, മുസ്ലീങ്ങൾ, ക്രിസ്ത്യാനികൾ എന്നീ വിവിധ മത വിശ്വാസികള്‍ സൌഹാര്‍ദ്ദപൂര്‍വ്വം ജീവിക്കുന്നു. ഓരോരുത്തരും പരസ്പരം തങ്ങളുടെ സംസ്കാരം കാത്തുസൂക്ഷിക്കുന്നതിനൊപ്പം മറ്റുള്ളവയില്‍ നിന്ന് സ്വാംശീകരിക്കുകയും ചെയ്യുന്നു. വർഗീയ ഐക്യവും മതപരമായ സഹിഷ്ണുതയും ജനങ്ങളുടെ ശ്രദ്ധേയമായ സ്വഭാവങ്ങളാണ്.
ജനങ്ങൾ വ്യത്യസ്ത ഭാഷകൾ സംസാരിക്കുന്നവരാണെങ്കിലും സാംസ്കാരിക ഐക്യത്തിൽ ഒരു തടസ്സം ഇല്ല. മസ്ജിദ്, ക്ഷേത്രങ്ങൾ, പള്ളികൾ എന്നിവ വിവിധ മതവിശ്വാസികളുടെ ആരാധനാലയങ്ങളായി നിലകൊള്ളുന്നു.
ഹിന്ദു, മുസ്ലീം, ക്രിസ്ത്യാനികൾ പ്രധാന മത വിഭാഗങ്ങളാണ്.
ഹിന്ദുക്കൾ
ബ്രാഹ്മണന്മാർ, നായന്മാർ, അമ്പലവാസികള്‍ , തിയ്യ , യാദവന്മാർ, കമ്മളകൾ എന്നിവ ഹിന്ദു സമൂഹത്തിന്റെ പ്രധാന വിഭാഗങ്ങളാണ്. മണിയാണീസ് എന്നും യാദവന്മാർ അറിയപ്പെടുന്നു. ബ്രാഹ്മണരുടെയിടയിലും വിഭജനങ്ങൾ ഉണ്ട്. ശിവള്ളി, ഹാവ്യക്, കര്‍ഹഡ, കോട്ട തുടങ്ങിയവ ഇതില്‍ പ്രധാനപ്പെട്ടവയാണ്. ശിവള്ളി ബ്രാഹ്മണന്മാരില്‍ അഗിതയ, കായര്‍ത്തയ, കഡൻബലിതയ, കൈകിള്ളായ, ബള്ളുള്ളായ, പുണിച്ചിത്തായ തുടങ്ങിയവ ഉൾപ്പെടുന്നു. ഭട്ട് ബ്രാഹ്മണുകൾ ഹാവ്യക് ബ്രാഹ്മണുകൾ എന്ന് വിളിക്കുന്നു. ഗൌഡ സരസ്വത ബ്രാഹ്മണരും കൊങ്കണിസും ഇവിടെ കാണാൻ കഴിയും. നമ്പ്യാർ, കുറുപ്പ് തുടങ്ങിയവയാണ് നായർ സമുദായത്തിന്റെ ഉപവിഭാഗങ്ങൾ. കമ്മള ജാതിയില്‍ പെട്ടവര്‍ തട്ടാൻ , പെരുങ്കൊല്ലൻ , ആശാരിസ് (തച്ചങ്കന്മാർ) എന്നിവരാണ്.
മുസ്ലിംകൾ
ജില്ലയിലെ മുസ്ലീങ്ങൾ വളരെ ഭക്തിയുള്ളവരാണ്. അവർ കർശനമായ മത ആചാരങ്ങൾ പിൻപറ്റുന്നു. ചടങ്ങുകൾക്ക് പുറമെ, വ്യക്തിപരമായും അല്ലെങ്കിൽ സഭയിലും പ്രത്യേക ശവകുടീരങ്ങൾ, ശവകുടീരം, റംസാൻ രാത്രികൾ, റംസാൻ, ബക്രീദ് ഉത്സവങ്ങൾ എന്നിവയിൽ പ്രത്യേക പ്രാർഥനകളിൽ പങ്കെടുക്കുന്നു. ഉറൂസ് എന്നറിയപ്പെടുന്ന വിശുദ്ധന്മാരുടെ വാർഷികത്തിൽ പ്രത്യേക പ്രാര്‍ത്ഥനകള്‍ നടക്കുന്നുണ്ട്. സംസ്ഥാനത്തിന്റെ മറ്റ് ഭാഗങ്ങളെ അപേക്ഷിച്ച് മുസ്ലീം സ്ത്രീകൾ പര്‍ദ്ദ കൂടുതൽ കർശനമായി ഇവിടെ ധരിക്കുന്നുണ്ട്.
ക്രിസ്ത്യാനികൾ
ക്രിസ്ത്യാനികൾ ജില്ലയിൽ കിഴക്കുഭാഗത്തെ അധീനത്തിലാണ്. കിഴക്കൻ മലയോര പ്രദേശങ്ങളിൽ പ്രധാനമായും ക്രിസ്ത്യന്‍ മത വിശ്വാസികള്‍ ധാരാളമായി താമസിക്കുന്നു. കേരളത്തിന്റെ തെക്കൻ ഭാഗങ്ങളിൽ നിന്നാണ് ഇവർ കുടിയേറി താമസിക്കുന്നത്. 1943 ൽ ആദ്യത്തെ കുടിയേറ്റക്കാർ രാജപുരത്തെത്തി. പ്രധാന ക്രിസ്ത്യൻ കുടിയേറ്റ മേഖല താനാപുരം, പാലവയൽ, വെള്ളരിക്കുണ്ട്, ചെറുപുഴ, ബേഡഡുക്ക, പുളിങ്കോം, കരിവേടകം, മാലോം, ബലാൽ, കാഞ്ഞിരടുക്കം, കടുമേനി, മാലക്കല്ല്, പനത്തടി, ചീമേനി എന്നിവയാണ്. സമ്പന്നമായ കൃഷിതോട്ടങ്ങളായി മലയോര മേഖലയെ ഇവര്‍ മാറ്റിയെടുത്തു.